“UMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR” UYGULAMA ÖRNEĞİ

UMS 16’ NIN AMACI NEDİR ?

Bu standardın amacı, finansal tablo kullanıcılarının işletmenin maddi duran

varlıklardaki yatırımını ve bu yatırımdaki değişimleri belirleyebilmelerini sağlayan

muhasebe işlemlerini düzenlemektir.

UMS 16 üç temel konuyu ele alır:

• Bir varlığın ilk muhasebeleştirilmesinde maliyetlerin nelerden oluştuğunu,

• Kayda alımdan sonra varlığın nasıl ölçülebileceğini,

• Sonraki maliyetler ve bir varlığın elden çıkarılmasının nasıl

muhasebeleştirilebileceğini.

UMS 16’NIN KAPSAMI NEDİR ?

UMS 16 maddi duran varlıkların muhasebeleştirilmesinde kullanılmalıdır. Ancak, bu

standardın uygulanmadığı bazı istisnalar söz konusudur:

1. UFRS 5 uyarınca satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılan maddi duran

varlıklar,

2. Tarımsal faaliyetle ilgili canlı varlıklar,

3. Madenlere ilişkin arama, hazırlık, çıkarma ve değerlendirme harcamalarının

muhasebeleştirilmesi,

4. İnşa edilen veya geliştirilen yatırım amaçlı gayrimenkuller.

Bununla birlikte, Standart 2. ve 3. maddede tanımlanan varlıkları geliştirmek ve

korumak için kullanılan maddi duran varlıklara uygulanır.

Bazı durumlarda UFRS maddi duran varlıkların ilk muhasebeleştirilmesi için UMS

16’da belirtilen yaklaşımdan farklı bir yaklaşım kullanılmasına izin verir. Örneğin, iş

birleşmeleri ile iktisap edilen varlıklar (UFRS 3), finansal kiralama yolu ile iktisap

edilen varlıklar (UMS 17) veya devlet yardımları yolu ile sağlanan fonlar kullanılarak

iktisap edilen varlıklar (UMS 20) gibi. Bununla birlikte, daha sonraki

muhasebeleştirme UMS 16’nın kurallarına göre yapılmalıdır.

2

TANIMLAR

Bu standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir;

Defter değeri: Bir varlığın birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü zararları

indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutarıdır.

Maliyet: Bir varlığın elde edilmesinde veya inşaatında ödenen nakit veya nakit

benzerlerini veya verilen diğer bedellerin gerçeğe uygun değerini veya belli

durumlarda, (diğer UFRS‘lerin özel hükümleri uyarınca) ilk muhasebeleştirme

sırasında ilgili varlığa atfedilen bedeli ifade eder.

Amortismana tabi tutar: Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer

tutarlardan kalıntı değerin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder.

Amortisman: Bir varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömür süresince sistematik

olarak dağıtılmasını ifade eder.

İşletmeye özgü değer : Bir işletmenin bir varlığın devamlı kullanımından ve yararlı

ömrünün sonunda elden çıkarıldığında elde edilmesi beklenen veya bir yükümlülüğün

karşılanmasında oluşması beklenen nakit akışlarının bugünkü değerini ifade eder.

Gerçeğe uygun değer: Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında

bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması

gereken tutardır.

Değer düşüklüğü zararı: Bir varlığın defter değerinin geri kazanabilir tutarını aşan

kısmını ifade eder.

Maddi duran varlıklar:

(a) Mal veya hizmet üretimi veya arzında kullanılmak, başkalarına kiraya verilmek

veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılmak üzere elde tutulan; ve

(b) Bir dönemden daha fazla kullanımı öngörülen, fiziki kalemlerdir.

Geri kazanılabilir tutar: Bir varlığın net satış fiyatı ve kullanım değerinden büyük

olanıdır.

Bir varlığın kalıntı değeri: Bir varlık tahmin edilen yararlı ömrünün sonundaki durum

ve yaşına ulaştığında elden çıkarılması sonucu elde edilmesi beklenen tutardan,

elden çıkarmanın tahmini maliyetleri düşülerek ulaşılan tahmini tutardır.

Yararlı ömür:

(a) Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreyi; veya

(b) İşletme tarafından ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen üretim sayısı veya

benzeri üretim birimini ifade eder.

3

MUHASEBELEŞTİRME

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, sadece aşağıdaki koşulların oluşması

durumunda varlık olarak finansal tablolara yansıtılır:

(a) Bu kalemle ilgili gelecekteki ekonomik yararların işletmeye aktarılmasının

muhtemel olması; ve

(b) İlgili kalemin maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi.

Bir işletme, maddi duran varlıklarla ilgili bütün maliyetleri oluştuğu tarihteki

değerleriyle muhasebeleştirir. Bu maliyetler, bir maddi duran varlık kaleminin ilk elde

etme veya inşa edilmesi aşamasında oluşan ve sonradan; ekleme, kısmi yenileme ve

bakım için katlanılan maliyetleri içerir.

Maliyet Unsurları

UMS 16 bir maddi duran varlık kaleminin maliyetini aşağıdaki şekilde tanımlar:

● satın alma fiyatı artı ithalat vergileri ve iade edilmeyen alış vergileri eksi

indirimler ve ticari iskontolar ,

● varlığın yerleştirileceği yer ve yönetim tarafından amaçlanan koşullarda

çalışabilmesini sağlayacak duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkili her türlü

maliyet,

● bir maddi duran varlık kaleminin sökülmesi, taşınması ile yerleştirildiği alanın

onarımı ve düzeltilmesine ilişkin başlangıçtaki tahmini maliyetler.

Doğrudan ilişkili maliyetlere örnekler;

● Maddi duran varlık kaleminin doğrudan elde edilmesiyle veya inşaatı ile ilgili

çalışanlara sağlanan faydalardan kaynaklanan maliyetler,

● Maddi varlık kaleminin yerleştirileceği yerin hazırlığı ile ilgili maliyetler,

● İlk teslimata ilişkin maliyetler,

● Kurulum ve montaj maliyetleri,

● Mesleki ücretler,

● Varlığın düzgün bir şekilde çalışıp, çalışmadığına dair yapılan test maliyetleri.

Doğrudan ilişkili olmayan maliyetlere ilişkin örnekler;

Varlığın kullanıma hazır hale getirilmesi ile doğrudan ilişkisi olmadığı için

aktifleştirilmemesi gereken maliyet örnekleri:

● Yeni bir tesisin açılmasının maliyeti,

● Yeni bir ürün veya hizmetin tanıtılmasına ilişkin maliyetler (reklâm ve tanıtım

harcamaları da dâhil),

● Yeni bir yerde veya yeni bir müşteri kitlesiyle iş yapmak amacıyla katlanılan

maliyetler (personel eğitimi de dâhil),

● Yönetim ve diğer genel giderler,

● İlk işletme zararları,

● Faaliyetlerin yerini değiştirme veya faaliyetleri yeniden düzenleme maliyetleri.

4

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyetini etkileyebilecek gelir kalemlerine örnekler;

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyetini azaltabilecek gelir kalemleri aşağıdaki

gibidir:

● İşletme içi karlar işletme tarafından üretilen varlıkların maliyetinden çıkarılır,

● Maddi duran varlığın defter değeri ilgili Standart (UMS 20) dâhilinde

gerçekleştirilen devlet yardımları nedeniyle azaltılabilir,

● Varlığı, yönetimin amaçları doğrultusunda faaliyet gösterebilmesi amacıyla

gerekli yere ve duruma getirme sırasında üretilen kalemlerin satışından elde

edilen net hasılat (numunelerin satışı gibi). Ancak, inşaat veya geliştirme

faaliyetleri ile ilgili olarak ortaya çıkan fakat varlığın gerekli yere ve konuma

getirilmesi için zorunlu olmayan gelir ve giderler net kar veya zarar içerisinde

ayrı ayrı muhasebeleştirilecektir. (örneğin; inşaat alanında bir otopark

işletilmesi gibi).

Bir Varlığı Edinme Yöntemleri

1. Ertelenmiş Ödeme;

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, eğer ilgili varlığın ödemesi normal kredi

vadelerinin ötesine erteleniyorsa, peşin fiyatın eşdeğeri tutarıdır. Ödemenin

ertelendiği durumlarda, işlemin ekonomik özü, gelecekteki ödemelerin bir finansman

maliyeti içerdiğidir.

2. Varlıkların Takası;

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti aşağıdaki durumlar söz konusu olmadığı

sürece gerçeğe uygun değeri ile ölçülür:

● Takas işleminin ticari içerikten yoksun olması,

● Elde edilen veya elden çıkarılan varlığın gerçeğe uygun değerinin güvenilir bir

şekilde ölçülememesi.

3. Özkaynak Araçları Yoluyla Edinme;

Maddi duran varlık kaleminin işletmenin özkaynak araçlarına karşılık edinilmesi

durumunda, maddi duran varlık kaleminin maliyeti edinilen maddi duran varlığın

gerçeğe uygun değeri olarak kabul edilir. Eğer gerçeğe uygun değer güvenilir bir

şekilde belirlenemezse özkaynak araçlarının gerçeğe uygun değeri kullanılır.

5

Varlığın Çeşitli Bileşenlerinin Muhasebeleştirilmesi;

Bir işletme maddi duran varlık kaleminin başlangıçta muhasebeleştirilecek olan

tutarını, varlığın önemli parçalarına dağıtabilir ve her bir parçayı ayrı ayrı

amortismana tabi tutabilir. Örneğin; bir uçağın gövdesi ve motorunu ayrı ayrı

amortismana tabi tutmak uygun olabilir.

Bir maddi duran varlık kaleminin önemli bir parçasının faydalı ömür ve amortisman

yöntemi başka bir önemli parçanın faydalı ömür ve amortisman yöntemi ile aynı

olabilir. Bu tür parçalar amortisman giderinin belirlenmesinde gruplandırılabilir.

Soru:

Bir kargo şirketi bir vinç satın alır. Satın alınan vincin yararlı ömrünün beş yıl olacağı

tahmin edilmektedir. Ancak vincin bazı parçalarının bu süreden önce yenilenmesi

gerekecektir. Bu durumda amortisman oranları nasıl hesaplanmalıdır?

Cevap:

Vincin her bir bileşeni ayrı muhasebeleştirilmeli ve her biri kendi faydalı ömrü

üzerinden ayrı ayrı amortismana tabi tutulmalıdır.

AMORTİSMAN

Bir varlık niçin amortismana tabi tutulmalıdır?

Maddi duran varlık kalemine ilişkin gelecekteki ekonomik yararlar işletme tarafından

genellikle varlığın kullanım süresince tüketilir.

Amortisman varlığın her bir dönem içerisinde tüketilen ekonomik yararlarının

muhasebeleştirilmesidir.

Bir varlık nasıl amortismana tabi tutulur?

Bir varlık, onun amortismana tabi tutarının faydalı ömrü boyunca sistematik olarak

giderleştirilmesi suretiyle amortismana tabi tutulur. Kullanılan amortisman yöntemi,

varlığın gelecekteki ekonomik yararlarına ilişkin olarak işletme tarafından

uygulanması beklenen tüketim modelini yansıtmalıdır.

Her bir döneme ilişkin amortisman gideri, diğer bir UFRS onun başka bir varlığın

defter değerine dahil edilmesine izin vermedikçe gider olarak muhasebeleştirilir.

Amortismana tabi tutar, yararlı ömür ve amortisman yöntemleri ile ilgili tanımlar

ilerleyen sayfalarda ele alınacaktır.

6

Amortismana tabi tutar nasıl bulunur ?

Bir varlığın amortismana tabi tutarı, varlığın kalıntı değerinin maliyetinden düşülmesi

ile bulunur. Varlığın kalıntı değeri onun edinim tarihinde belirlenir ve her bir bilânço

tarihinde yeniden gözden geçirilir.

Varlığın kalıntı değerinde oluşacak her türlü önemli değişikliğin amortismana tabi

tutar ve dolayısı ile de tahmini olarak hesap edilen amortisman gideri üzerinde etkisi

olacaktır.

Kalıntı değer tahmini, yararlı ömrünün sonuna gelmiş ve varlığın kullanılacağı benzer

koşullar altında işletilmiş varlıkların tahmini elden çıkarılma tarihindeki geri

kazanılabilir tutara dayanır.

Faydalı ömür nasıl hesaplanır ?

Bir varlığın faydalı ömrü belirlenirken aşağıda belirtilen faktörlerin tümünün dikkate

alınması gerekir:

● Varlığın işletme tarafından beklenen kullanımı. Kullanım varlığın beklenen

kapasitesine veya fiziksel üretimin miktarına bağlı olarak değerlendirilir.

● Varlığın kullanılacağı vardiya sayısı, işletmenin bakım ve onarım programı ve

varlığın atıl olması durumunda gerçekleşen tamirat ve bakım gibi işletme

faktörlerine bağlı olarak beklenen aşınma ve yıpranma.

● Üretimdeki değişiklikler, gelişmeler veya varlığın ürettiği ürün veya hizmet

miktarı ile ilgili piyasa talebindeki değişiklikler nedeniyle oluşan teknik veya

ticari değer kaybı.

● Kiralama işlemlerinin bitiş tarihi gibi, varlığın kullanımı üzerindeki yasal veya

benzeri kısıtlamalar.

Bir varlığın kalıntı değeri ve yararlı ömrü en azından her mali yılın sonunda

incelenmelidir ve beklentilerin önceki tahminlerden farklı olması durumunda değişiklik

(değişiklikler), UMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler

ve Hatalar standardı uyarınca muhasebe tahminindeki bir değişiklik olarak

muhasebeleştirilir.

Soru:

Bir işletme beş yıl boyunca kullanmayı planladığı bir makine satın alır.

Makinenin 100,000 saatlik bir kapasitesinin olduğu hesap edilmektedir. İşletme

makineyi 1. yılda 30,000 saat kullanmıştır. Makinenin 40,000 adet üreteceği hesap

edilmektedir. Makine 1. yılda 5,000 adet üretmiştir. Makinenin maliyeti 500,000 €’dur

ve sıfır kalıntı değeri bulunmaktadır.

Eğer makine aşağıdaki yöntemler kullanılarak amortismana tabi tutulursa 1. yıldaki

amortisman gideri ne olacaktır?

● doğrusal yöntem

● kullanılan saatlere göre

7

● üretim miktarına göre

Cevap

Doğrusal yönteme göre; 500,000 / 5 = 100,000

Kullanılan saatlere göre; 500,000 X ( 30,000 / 100,000 ) = 150,000

Üretim miktarına göre; 500,000 X ( 5,000 / 40,000 ) = 62, 500

İşletme bu yöntemlerden hangisinin varlığın gelecekteki ekonomik yararlarının

tüketim modelini en iyi yansıtacağını belirlemelidir. Tüketim modeli değişmediği

sürece kullanılan yöntem dönemden döneme tutarlı olarak uygulanmalıdır.

İLK MUHASEBELEŞTİRME SONRASI ÖLÇÜM

UMS 16 standardı ilk muhasebeleştirme işlemini sonrasında maddi duran varlık

kalemlerinin ölçülmesinde kullanılacak iki alternatif yöntem belirtir.

● Maliyet modeli

● Yeniden değerleme modeli

Maliyet modeli; Bir maddi duran varlık kalemi varlık olarak kayda alındıktan sonra,

maliyetinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklüğü zararları

indirildikten sonraki değeri ile gösterilmelidir.

Yeniden değerleme modeli; Gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülebilen bir

maddi duran varlık kalemi, varlık olarak kayda alındıktan sonra yeniden değerlenmiş

tutarı üzerinden gösterilebilir. Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme

tarihindeki gerçeğe uygun değerinden müteakip birikmiş amortismanının veya

müteakip birikmiş değer düşüklüğü zararlarının indirilmesi suretiyle bulunur.

Yeniden değerlemeler, bilânço tarihi itibariyle defter değerinin gerçeğe uygun değer

kullanılarak bulunacak tutardan önemli ölçüde farklı olmasına neden olmayacak

şekilde düzenli olarak yapılmalıdır.

Yeniden değerlemede göz önünde bulundurulacak faktörler nelerdir?

Bir işletme yeniden değerleme yöntemini seçmeye karar verirse, göz önünde

bulundurulması gereken bir takım konular bulunmaktadır.

1. Yeniden değerlemenin esası

Arazi veya binaların gerçeğe uygun değeri genellikle onların piyasa değeridir.

Makine ve ekipmanların da gerçeğe uygun değeri genellikle piyasa değerleridir.

Ancak, eğer maddi duran varlık kaleminin özellikli niteliğinden kaynaklanan

nedenlerle veya devam etmekte olan bir işin parçası olması dışında, satışının az

olması nedeniyle piyasa koşullarındaki gerçeğe uygun değerine ilişkin yeterli bilgi

8

mevcut değil ise, amorti edilmiş yenileme maliyeti kullanılarak gerçeğe uygun değeri

bulunmalıdır.

genellikle

Arazi / Binalar Piyasa Değeri

genellikle

Makine ve ekipman Amorti edilmiş yenileme maliyeti

Özellikli nitelik/

nadiren satılan

2. Yeniden değerleme artışı

Bir varlığın defter değeri yeniden değerleme sonucunda artarsa, bu artış, aynı

varlığın daha önce yeniden değerleme değer azalışını tersine çevirmediği ölçüde,

çünkü bu durumda gelir olarak muhasebeleştirilmelidir, doğrudan özkaynaklar

içerisinde yeniden değerleme artışı adı altında muhasebeleştirilmelidir.

Daha önceden yeniden değerlemeye tabi tutulan bir varlığın defter değeri azalırsa,

bu azalma yeniden değerleme artışındaki azalma şeklinde özkaynaklarda

muhasebeleştirilmelidir. Bu azalmanın söz konusu varlıkla ilgili yeniden değerleme

artışını aşması durumunda oluşan fark gider olarak muhasebeleştirilmelidir.

Özkaynağa eklenen yeniden değerleme artışı, varlık bilânço dışında bırakıldığında

doğrudan birikmiş karlara aktarılabilir.

Yeniden değerleme artışının bir kısmı varlık işletme tarafından kullanılırken doğrudan

birikmiş karlara aktarılabilir.

Yeniden değerleme artışından birikmiş karlara aktarımlar gelir tablosu üzerinden

yapılmaz.

Yeniden değerlemelerden kaynaklanan gelir vergisi etkileri UMS 12: Gelir Vergileri

uyarınca muhasebeleştirilir ve kamuya açıklanır.

3. Diğer konular

Değerlemeler kimler tarafından yapılmalı?

Değerlemeler normal olarak mesleki yeterliliğe sahip değerleme uzmanları tarafından

yürütülmelidir.

Yeniden değerlemelerin sıklığı

Bu, yeniden değerleme konusu kalemin gerçeğe uygun değerindeki değişimlere

bağlıdır. Gerçeğe uygun değerde oluşacak önemli bir değişim varlığın yeniden

değerlendirilmesini zorunlu kılabilir. Bunun için işlemin sıklığı piyasanın

değişkenliğine bağlı olarak her yıl veya her üç veya beş yılda bir olabilir.

9

Maddi duran varlık sınıfları

Bir işletme bir maddi duran varlık kalemini yeniden değerlemeyi seçerse o varlık

sınıfındaki tüm maddi duran varlıkları da yeniden değerlemelidir. Tüm yeniden

değerlemeler eşzamanlı olarak gerçekleştirilmelidir, ancak yeniden değerlemeler

güncelliklerinin korunması koşuluyla dönüşüm esasına göre yürütülebilir.

Yeniden değerleme nasıl muhasebeleştirilir ?

Bir yeniden değerleme işlemi muhasebeleştirilirken, birikmiş amortismanın

muhasebeleştirilmesinde kullanılabilecek iki yöntem bulunmaktadır. Her iki yöntemde

yeniden değerleme artışı veya azalışı ve gelecekteki amortisman tutarı, aynı, sadece

sunumu farklı olacaktır,

1. Yöntem

Borç Birikmiş amortisman

Alacak Varlık veya yeniden değerleme yedeği

Borç Varlık

Alacak Yeniden değerleme yedeği

Yeniden değerleme tarihindeki birikmiş amortisman, varlığın brüt defter değeri ile

netleştirilir ve net tutar varlığın yeniden değerleme sonrasındaki değere getirilir.

Sonuç:

● varlık yeniden değerleme sonrasındaki değere getirilir.

● birikmiş amortisman sıfırlanır

Bu yöntem genelde piyasa fiyatlarına göre yeniden değerleme işlemine tabi tutulan

binalar için kullanılır.

2. Yöntem

Borç Varlık

Alacak Yeniden değerleme yedeği

Borç Yeniden değerleme yedeği

Alacak Birikmiş amortisman

Yeniden değerleme tarihindeki birikmiş amortisman, varlığın brüt defter değerindeki

değişiklikle orantılı olarak düzeltilir ve böylece yeniden değerleme sonrasındaki

varlığın net defter değeri yeniden değerlenmiş tutarına eşit olur. Sonuç:

● brüt defter değerinin birikmiş amortismana oranı aynı kalacaktır

● net defter değeri yeniden değerlenmiş tutara eşit olacaktır.

Bu yöntem genellikle bir varlığın amorti edilmiş yenileme maliyetinin bir endeks

uygulanarak yeniden değerlendiği durumlarda kullanılır.

10

SONRAKİ MALİYETLER

İşletmeler, maddi duran varlık kalemlerinin günlük bakım maliyetlerini

aktifleştiremezler. Bu tür maliyetler derhal gider olarak muhasebeleştirilmelidir.

Bazı maddi duran varlık kalemlerinin parçalarının düzenli aralıklarla yenilenmesi

gerekebilir. Bir maddi duran varlık kaleminin herhangi bir parçasının yenilenmesi

durumunda, eğer kayda alım kriterleri karşılanıyorsa söz konusu kalemin defter

değerine ilave edilerek muhasebeleştirilir. Yenilenen söz konusu parçaların defter

değeri UMS 16 standardının bilânço dışı bırakma şartları uyarınca bilânço dışı

bırakılır.

BİR MADDİ DURAN VARLIK KALEMİNİN ELDEN ÇIKARILMASI VEYA

KULLANIM DIŞI KALMASI

Bir maddi duran varlık kalemi aşağıdaki durumlarda bilânço dışında bırakılır.

● elden çıkarılma durumunda, veya

● varlığın kullanımından veya elden çıkartılmasından gelecekte herhangi bir

ekonomik yarar beklenmediği durumda.

Bir maddi duran varlık kaleminin kullanım dışı kalması veya elden çıkarılmasından

kaynaklanan kar veya zarar varlığın elden çıkarılmasından kaynaklanan net

tahsilâtlar ve varlığın defter değeri arasındaki farktır.

UMS 17: Kiralama İşlemleri standardındaki satış ve geri kiralama işlemleri haricinde,

kazançlar ve kayıplar kar veya zarar içerisinde muhasebeleştirilir.

Bir maddi duran varlık kalemini elden çıkartırken göz önünde bulundurulması

gereken üç husus bulunmaktadır.

1. Elden çıkarma tarihi; Bir maddi duran varlık kaleminin elden çıkarma tarihini

belirlerken UMS 18: Hâsılat standardında yer alan işletme mallarının satışına ilişkin

ilkeler uygulanmalıdır.

2. Satış ve geri kiralama; Eğer elden çıkarma işlemi satış veya geri kiralama yoluyla

gerçekleştirilirse UMS 17: Kiralama İşlemleri standardında yer alan ilkeler

uygulanmalıdır.

3. Alacak tutarı; Bir maddi duran varlık kaleminin elden çıkarılmasından kaynaklanan

alacak tutarı başlangıçta gerçeğe uygun değeri ile muhasebeleştirilir. Eğer ödeme

ertelenirse alacak tutarı başlangıçta peşin fiyat eşdeğeri ile muhasebeleştirilir. Alacak

tutarının nominal değeri ile peşin fiyat eşdeğeri arasındaki fark UMS 18: Hasılat

standardı uyarınca faiz geliri olarak muhasebeleştirilir.

11

“UMS 16 DURAN VARLIKLAR” STANDARDI İLE İLGİLİ SORU / CEVAP BÖLÜMÜ

Soru 1:

Bir varlığı üretmek için bir makine kullanıyorsanız, bu makinenin amortismanını

varlığın maliyetine aktifleştirmek doğru olur mu?

Cevap 1:

İşletme tarafından imal edilen bir varlığın maliyeti, makine veya stoklar olsun, alım

maliyetlerini ve dönüştürme maliyetlerini içermelidir. Dönüştürme maliyetleri, diğer

maliyetlerin yanı sıra, sabit genel üretim giderlerinin sistematik bir dağıtımını da içerir

(bunlara imal edilen varlıkla ilgili bina ve ekipmanların amortismanı dâhildir). Varlığın

dönüştürme maliyetlerinin bir bölümünü teşkil eden amortisman aktifleştirilmelidir.

Soru 2:

Büyük bir tekstil üreticisi olan XYZ A.Ş. bir dizi yeni bilgisayar satın almıştır.

Yukarıda belirtilen varlıklarla ilgili olarak yapılan diğer maliyetler şunlardır:

• Toplam maliyetlerin %10’unu temsil eden gümrük vergisi

• % 2 oranında katma değer vergisi

• 25,000 € tutarındaki eğitim maliyetleri

• Bilgisayarların kurulması ile ilgili ABC Şirketi’ne borçlu olunan 30,000 €

• Artan trafik nedeniyle ağın değiştirilmesi için 15,000 €

Ürün Tanımı Miktar Birim fiyatı €

Dimension 2350 10 600

Dimension 4600C 20 1,000

Dimension 8300 5 1,500

Dimension XPS 3 2,500

Toplam fiyat: 41,000

Bu durumda, XYZ’nin hangi maliyetleri varlığa aktifleştirilebilir ve hangileri

aktifleştirilemez?

Cevap 2:

Aktifleştirilmesi gereken maliyetler

• alım fiyatı

• gümrük vergisi

• kurulum maliyetleri

Aktifleştirilemeyecek maliyetler

• normalde geri alınabilir olan, katma değer vergisi

12

• eğitim maliyetleri

• ağın yenilenmesi varlığı çalışır duruma getirmek için gerekli bir maliyet değildir

ama, hâlihazırda kayıtlarda yer alan bir varlığın yerine konması anlamına gelir.

Soru 3:

Bir fotoğraf baskı zinciri olan ABC Şirketi taksitle baskı ekipmanı satın almıştır.

İşletmenin bu iktisap için her biri 20,000 € olan beş eşit taksit ödemesi gerekmektedir.

Cari borçlanma oranı %3’dür. Varlık hangi değerden muhasabeleştirilmelidir?

Ödeme € % 3 oranındaki

faktör

Bugünkü değer €

1.Yıl 20,000 0.9709 19,418

2.Yıl 20,000 0.9426 18,852

3.Yıl 20,000 0.9151 18,302

4.Yıl 20,000 0.8884 17,768

5.Yıl 20,000 0.8626 17,252

Toplam: 91,592

Cevap 3: ABC varlığı 91,592 € değeri üzerinden muhasebeleştirmelidir, çünkü

varlığa ilişkin ödemenin normal kredi şartları ötesinde taksitlendirildiği bir durumda

varlığın maliyeti peşin fiyat eşdeğeridir.

Soru 4:

Bir uçak şirketi bir uçak motorunu 5 yıl garantili olarak satın almıştır. Geçmiş

deneyimlerine göre bu motor sadece 10,000 saatlik uçuşta kullanılabilir. Ortalama

yıllık uçuş saatleri 2,000 saattir ve bu nedenle şirket motoru 5 yıl üzerinden amorti

etmeyi planlamaktadır. Satışların yüksek olduğu bir yılda bir uçak 3,000 saat

uçabilmektedir. Şirketin kullanması gereken en uygun amortisman metodu nedir?

a) Uçağı 5 yıl üzerinden amorti etmek

b) Uçağı 3,5 yıl üzerinden amorti etmek

c) Uçağı tahmini uçuş saatinden amorti etmek

Cevap 4:

Doğru cevap “c” şıkkıdır.

13

Soru 5:

Aşağıdakilerden hangisi/ hangileri UMS 16’ya göre geçerlidir.

a) Yeniden değer belirleme sonucunda ortaya çıkan değerleme artış ya da

azalışlarının doğrudan özkaynaklarda yer alması gerekir.

b) Bir maddi duran varlığın değerinin yeniden belirlenmesi durumunda, aynı

gruptaki tüm maddi duran varlıkların değerinin de yeniden belirlenmesi

gerekmektedir.

c) Bir sabit kıymette herhangi bir değer düşüklüğü olup olmadığı UMS 16

kapsamında değerlendirilir.

d) Hepsi

Cevap 5:

“a” ve “b” şıkları

http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/DenetcininNotDefteri/UMS%2016%20uygulama%20örneği.pdf